การสูญเสียบุคคลที่เรารักเป็นประสบการณ์ที่ทุกคนต้องผ่านพ้นในชีวิต ไม่ว่าเป็นการสูญเสียคนในครอบครัว เพื่อนสนิท หรือคนรัก การเผชิญหน้ากับความเศร้าทั้งที่ตั้งตัว และไม่ได้ตั้งตัวล้วนเป็นสิ่งที่ยากและส่งผลกระทบต่อจิตใจทั้งสิ้น ในบทความนี้ จึงหยิบยกวิธีการรับมือกับการสูญเสียบุคคลที่เรารักว่าต้องทำอย่างไรให้ฮีลใจได้ด้วยตัวเอง รวมไปถึงการพึ่งพาคนอื่น ๆ หรือผู้เชี่ยวชาญให้สามารถก้าวข้ามผ่านความเสียใจนี้ไปได้ และไม่ส่งผลเสียต่อสุขภาพจิตใจในระยะยาว

1. การยอมรับความเศร้าและการสูญเสียที่เกิดขึ้น เป็นขั้นตอนสำคัญ ในการจัดการกับความรู้สึกเศร้าด้วยการยอมรับว่าบุคคลอันเป็นที่รักได้จากไปแล้ว และยอมรับในความรู้สึกของตัวเองว่ามีความเศร้า เสียใจ เหงาเมื่อสูญเสียคนรัก ปล่อยให้ความรู้สึกได้ถูกปลดปล่อยออกมา ไม่ปกปิด หรือปิดกั้นความเศร้าเสียใจของตัวเอง เช่น เมื่ออยากร้องไห้ก็สามารถร้องไห้ได้ ไม่จำเป็นต้องเก็บอารมณ์ความรู้สึกเอาไว้ 

2. พูดคุยกับคนใกล้ชิด หรือคนภายในครอบครัว ใช้วิธีการพูดคุยกับคนรอบข้างถึงความรู้สึกเพื่อบรรเทาความรู้สึกเจ็บปวดข้างใน การได้ระบาย ปลอดปล่อยความเศร้ากับคนใกล้ชิดมีผลที่ดีต่างจากข้อแรกคือ การได้รับกำลังใจ หรือคำปลอบโยนจิตใจให้เข้มแข็งหรือสามารถก้าวข้ามผ่านความเศร้าได้ง่ายมากขึ้น

3. การดูแลสุขภาพจิตใจ เมื่อเกิดความสูญเสียครั้งใหญ่ โดยเฉพาะการจากไปของคนที่รัก หรือคนในครอบครัว แน่นอนว่าต้องใช้ระยะเวลานานในการคลายความเศร้าโศกของจิตใจ ซึ่งอาจกินระยะเวลาเป็นหลายเดือนถึงเป็นปี การเตรียมรับมือที่สำคัญอีกอย่างคือการดูแลสภาพจิตใจในระยะยาว อาจเริ่มจากการทำกิจกรรมที่ชอบ หรือหากิจกรรมใหม่ ๆ ทำ เช่น การฝึกสมาธิ การออกกำลังกาย การเดินทางไปในสภาพแวดล้อมใหม่ ๆ 

4. การปรึกษาแพทย์ หรือนักจิตบำบัด สังเกตตัวเองว่าเรามีความเศร้ามากเกินไปหรือไม่ หรือความเศร้ามีผลกระทบต่อการใช้ชีวิตหรือไม่ เช่น นอนไม่หลับ น้ำหนักเพิ่มหรือลดมากกว่าปกติ การทำร้ายตัวเอง ฯลฯ หากมีอาการที่ผิดไปจากการใช้ชีวิตประจำวันปกติหรือมีภาวะที่กระทบต่อการใช้ชีวิต ควรเข้าพบแพทย์ นักจิตวิทยา หรือนักจิตบำบัด เพื่อรับคำแนะนำหรือรับการรักษาอย่างถูกวิธีก่อนที่ความเศร้าจะพัฒนาไปสู่โรคทางจิตใจอื่น ๆ ที่รุนแรงขึ้น

5. บรรเทาความคิดถึงด้วยภาพที่ดี หรือของแทนใจ นอกเหนือจากความเศร้าแล้ว จะมีช่วงเวลาที่เราคิดถึง หรือระลึกถึงผู้ที่จากไป อาจบรรเทาความคิดถึงได้ด้วยการวางภาพความทรงจำดี ๆ ที่มีร่วมกัน หรือวางของแทนใจไว้ในบริเวณที่มองเห็นช่วยทำให้คลายความคิดถึง หรือรู้สึกถึงวันเวลาที่ดีได้ อาจเก็บสิ่งของหรืออัลบั้มภาพที่มีความทรงจำร่วมกันให้เป็นสัดส่วนเมื่อคิดถึงก็สามารถเห็นของเหล่านั้นได้ง่ายขึ้น

6. ให้เวลาตัวเองในการเยียวยาจิตใจ การรับมือกับความสูญเสียไม่ใช่เรื่องที่เร่งรีบ จึงไม่ต้องแปลกใจว่าในบางครั้งอาจจะใช้เวลานานและเป็นเรื่องปัจเจกบุคคล แต่ละคนใช้เวลาในการฟื้นฟูจิตใจและปรับตัวเมื่อสูญเสียบุคคลสำคัญต่างกัน แม้เป็นคนในครอบครัวเดียวกันก็ตาม อาจแปรผันตามระดับความสัมพันธ์ ระยะเวลาที่ใช้ร่วมกันหรืออื่น ๆ ฉะนั้นการให้เวลาในการเยียวยาจึงเป็นเรื่องสำคัญทีเดียว

7. เศร้าได้ก็สุขได้ เมื่อผ่านช่วงระยะเวลาแห่งการไว้อาลัย หรือรู้สึกว่าผ่านพ้นภาวะเศร้าโศกเสียใจไปแล้ว (แม้ในระยะเวลาไม่นาน) การเริ่มต้นทำสิ่งที่มีความสุข การดูแลตัวเอง หรือมีความสดใส ไม่ใช่เรื่องผิดหรือต้องปกปิด สามารถแสดงออกว่าฟื้นฟูจากความเศร้าแล้ว หรือริเริ่มสิ่งใหม่ ๆ ได้โดยไม่ต้องรู้สึกผิดกับตนเอง 

8. ดูแลสุขภาพร่างกาย ส่งผลต่อจิตใจ ร่างกายกับจิตใจมีความสัมพันธ์กัน การดูแลสุขภาพร่างกายให้ดีอยู่เสมอส่งผลดีกลับไปยังจิตใจด้วย เช่น การออกกำลังกายกระตุ้นฮอร์โมน อาทิ โดพามีน เซโรโทนิน หรือเอนโดร์ฟิน เพื่อให้เกิดความรู้สึกดี ลดอาการซึมเศร้า และเพิ่มความสุขได้ หรือการรับประทานอาหารที่มีประโยชน์ หรือโปรตีนสูง นอกจากช่วยส่งเสริมให้ร่างกายแข็งแรงแล้ว โปรตีนยังมีผลต่อสารโดปามีนและนอร์อิพิเนฟรินที่อยู่ในสมองให้เพิ่มสูงขึ้นและช่วยให้อารมณ์ดีได้ด้วย

          การจากไปอย่างไม่มีวันหวนกลับเป็นเรื่องธรรมชาติของมนุษย์เราและเป็นสิ่งที่หลีกเลี่ยงไม่ได้ และการรับมือกับความเศร้าที่เกิดขึ้นอาจต้องอาศัยระยะเวลา นับเป็นเรื่องที่ท้าทายสำหรับผู้ที่มีชีวิตอยู่ต่อ หากพบว่าตนเองหรือคนใกล้ตัวมีภาวะเครียด หรือซึมเศร้า ควรปรึกษาจิตแพทย์หรือผู้เชี่ยวชาญ หรือเลือกโทรปรึกษาสายด่วนกรมสุขภาพจิต 1323 เพื่อรับคำแนะนำและปรึกษาผู้เชี่ยวชาญเบื้องต้น และหวังว่าทุกท่านจะมีสุขภาพกายและใจที่แข็งแรงอยู่เสมอนะครับ